Chúng ta luôn có rất nhiều "ý tưởng" nảy ra trong
đầu, chúng ta cảm thấy nó rất hay ho nhưng khi đặt bút xuống viết thì mọi thứ lại
rỗng tuếch... chả biết bắt đầu viết từ đâu. Chúng ta dần dần bị mất tập trung
và cuối cùng chẳng buồn viết nữa. Đấy là một trong những dấu hiệu nhận biết rằng
chúng ta cần "LẬP MỘT DÀN BÀI".
 |
| Hướng dẫn lập dàn bài cho người tập viết content |
Nói thì nói vậy thôi, đôi khi mình cũng là người viết theo mạch
cảm xúc, và viết tới đâu thì nghĩ tới đó... điều này đã từng khiến mình viết
bài khá lủng củng và không thể truyền tải ý tưởng một cách cụ thể, chuẩn chỉnh...
và điều đó khiến cho công sức của mình trở nên công cốc (viết mà mọi người đọc
xong KHÔNG ĐỌNG LẠI ĐƯỢC GÌ).
.
Trong bài viết này, mình sẽ note lại những tư duy, kỹ năng,
cách thức để lập một dàn bài cực kì đơn giản, cách mà mình đã áp dụng để
"viết" mỗi ngày.
---------
Mình thì thường không muốn viết theo dạng máy móc, hàn lâm
quá nên bài viết này mình sẽ chia sẻ các lập dàn bài theo "cách của
mình", nếu có gì sai sót mọi người góp ý chứ đừng ném đá nha 
.
.
VÌ SAO CẦN LẬP DÀN BÀI KHI VIẾT CONTENT
.
Việc lập dàn bài thực ra mình cũng chỉ mới bắt đầu làm kể từ
khi mình bắt đầu quay video. Khi bạn viết, bạn có vô vàn thời gian để chỉnh sửa
lại bài viết, nhưng khi bạn nói, bạn chỉ có một cơ hội duy nhất để truyền đạt
các ý tưởng của mình (nhất là khi làm livestream). Đối với mình, việc lập dàn
bài (hay nói đúng hơn là lập dàn ý) sẽ giúp mình viết bài được trôi chảy hơn, mạch
lạc hơn và quan trọng là... VIẾT NHANH HƠN rất nhiều. Việc lập dàn bài căn bản
sẽ giúp chúng ta :
- Định hình rõ ràng những gì mình muốn truyền đạt
- Tạo ra mục lục cho bài viết (giúp người đọc dễ hiểu)
- Liệt kê ý tốt hơn, không bị lan man (lặp đi lặp lại)
- Phản xạ nhiều ý tưởng hơn khi làm brainstorming (tìm ý lập
dàn bài)
- Biết được "kết quả" mà mình muốn đạt được khi viết
bài (cái này hơi lạ nè hehe, có ai có cảm giác giống Minh không).
.
Thực ra, việc lập dàn bài cũng giống như bạn đang đi tổng hợp
ý tưởng của mình lại, xem xét thêm các ý tưởng từ sách, từ khóa học, từ ebook,
từ các chuyên gia khác để tạo nên một PHIÊN BẢN ĐẶC BIỆT NHẤT, KHỦNG NHẤT về chủ
đề mà mình đang viết. Việc có được một nội dung đầy đủ nhất cũng sẽ khiến bài
viết của mình trông uy tín hơn và cũng đem lại nhiều giá trị hơn cho người dùng
(thay vì họ phải xem 10 bài, thì xem 1 bài của mình là đủ rồi :
.
Nhưng quan trọng hơn nữa. Việc lập dàn bài ... hay nói đúng
hơn là đi tìm tòi kiến thức để lập dàn bài cũng chính là cách mà chúng ta HỌC.
Khi đi tìm hiểu, chúng ta sẽ được đọc những kiến thức mới, khi tổng hợp các kiến
thức mới lại và viết theo văn phong của mình thì chúng ta cũng sẽ học nó. Sau
khi viết chúng ta chỉnh sửa, đọc lại nội dung thì chúng ta cũng sẽ học lại một
lần nữa.
-----> Lập dàn bài là cơ hội để chúng ta học được nhiều
hơn (hãy cố gắng đi tham khảo càng nhiều nơi càng tốt để lập dàn bài)
.
Một lý do nữa để lập dàn bài chính là.... lập dàn bài sẽ
giúp bài viết của chúng ta KHÔNG BỊ LỦNG CỦNG nội dung.... (không tin thì cứ thử
nhé ^^)
.
LƯU Ý ĐỂ LẬP DÀN BÀI TỐT HƠN
.
Có rất nhiều người gặp khó khăn trong việc này, họ lập theo
nhiều cách nhưng càng lúc họ càng bị bí ý tưởng và không thể viết được cả tiêu
đề chứ đừng nói lập ra cả dàn bài ----> Nếu bạn gặp trường hợp này, hãy tuân
thủ các quy tắc sau đây
HÃY SỬ DỤNG BRAINSTORMING
.
Nói đơn giản: brainstorming là một hình thức động não, suy
nghĩ để tìm ra CÀNG NHIỀU Ý TƯỞNG CÀNG TỐT. Quan trọng nhất là bạn phải
checklist all ... tất tần tật các vấn đề, các kiến thức, các checklist có liên
quan tới chủ đề mà mình đang viết đã, "càng nhiều càng tốt", càng nhiều
thì lát mình sẽ càng dễ dàng ghép ý, càng dễ đưa vào các chuyện mục
TẬP VẼ SƠ ĐỒ HÌNH NHÁNH.
.
Đây là một cách cực kì đơn giản để mình hiểu vấn đề, phân
tích vấn đề và tìm chủ đề cho mọi vấn đề. Điều quan trọng nhất là phải xác định
được NHỮNG CHUYÊN MỤC CHÍNH trong bài viết (phần brainstorming).... chúng ta sẽ
nhóm ý phụ vào 1 cục, và tìm tiêu đề phù hợp cho nó.... việc vẽ sơ đồ hình
nhánh thường xuyên sẽ tập cho chúng ta tư duy bố cục, tư duy phân tích ... rõ
ràng, rành mạch hơn trong việc viết bài. Dĩ nhiên, vẽ sơ đồ hình nhánh là 1
công thức tuyệt đỉnh cho LẬP DÀN BÀI:
Chủ đề chính:
I. Một la mã
1. Một nhỏ
a) a nhỏ
b) b nhỏ
c) C nhỏ
2. Hai nhỏ
3. 3 nhỏ
II. Hai la mã
III. ba la mã
LUÔN THAM KHẢO DÀN BÀI CỦA NGƯỜI KHÁC
.
Đây là điều cực cực cực quan trọng trong viết luôn á. Nếu
mình là người có kiến thức nhiều thì không sao, nhưng nếu mình là người mới thì
mình nên tập thói quen này (ngay cả những BEST CONTENT họ cũng làm điều này mỗi
ngày).
"không phải lúc nào chúng ta cũng có được một dàn ý
hay"
Mỗi người đi trước đều là một tấm gương, mỗi người đi trước
đề có những vết xe đổ... càng đọc nhiều, càng xem nhiều chúng ta sẽ càng đúc kết
được những thứ hay ho và quan trọng nhất là không LẬP LẠI NHƯNG SAI LẦM mà họ
đã mắc phải
-----> Hãy tham khảo mục lục, hoặc nếu không có mục lục
thì tự note lại ý của họ xem họ đã triển khai ý như thế nào (phương pháp tự học)
.
DÙNG GIẤY ĐỂ VIẾT DÀN BÀI THAY VÌ MÁY TÍNH
.
Này là thói quen của Minh thôi, Minh thấy việc dùng viết sẽ
cho mình một cảm giác rất khác biệt, nó sẽ khiến nhận thức của mình rõ ràng hơn
và sự sáng tạo trong đầu cũng nảy ra nhiều hơn.
- Viết là một hành động, khiến chúng ta tập trung hơn ...
vào những gì chúng ta
đang viết
- Viết là một thói quen, nó gắn kết với việc học, nó sẽ đánh
thức trí não của chúng ta, dễ tiếp thu, dễ học hỏi, dễ sáng tạo hơn.
- Viết là một trải nghiệm, nghe - nói - đọc - viết, khi viết
rồi chúng ta sẽ nhớ nhiều hơn chúng ta chỉ đọc (việc note trên đt hay máy tính
không nhớ được bằng việc viết đâu....)
- Viết là một trong những kỹ năng quan trọng, việc viết ra
giấy thường xuyên cũng giúp cho chúng ta cải thiện kỹ năng viết.
.....
Hãy viết thay vì dùng note, tập thói quen viết cũng giúp cho
việc học của bạn được tốt hơn, kỹ năng viết là một trong những kỹ năng quan trọng
nhất trong "nhóm kỹ năng tự học".
-----
CÁC CÔNG THỨC ĐỂ LẬP DÀN BÀI.
Việc lập dàn bài với người mới khá khó nhưng thực ra chúng
ta đã được học kỹ năng lập dàn bài trong qua 12 năm học tập làm văn.... đó
chính là công thức:
- Mở bài
- Thân bài
- Kết luận
.
Đây là công thức đơn giản nhất cho việc lập dàn bài, bất cứ
khi nào bị đuối ý, chúng ta nên nhớ về nó.
.
MỞ BÀI:
.
Đây là phần dẫn nhập vào câu chuyện của chúng ta. và cũng là
một trong những thứ quan trọng nhất của bài viết vì thực ra, 80% người đọc sẽ bỏ
qua bài viết của bạn nếu phần mở bài của bạn không hay, không đúng những gì mà
họ quan tâm, mở bài bao gồm:
- Chủ đề mà bạn viết (có hấp dẫn người dùng hay không)
- Tiêu đề của bạn có thực sự sáng tạo hay không (gây kích
thích đọc)
- Phần dẫn bài của bạn có "bánh cuốn" hay
không"
.
Minh rất thích bước viết phần mở đầu của mỗi bài viết, vì nó
kích thích sự sáng tạo tột độ... mình phải chọn chủ đề gì để tạo ra giá trị và
hấp dẫn ta, tiêu đề đọc như thế nào hấp dẫn nhiều người click nhỉ, làm sao để
viết phần mở đầu bánh cuốn đây?.... và đây là 10 cách viết phần mở bài mà mọi
người sẽ thường xuyên thấy:
- Mở đầu bằng cách kể chuyện
- Mở đầu bằng một câu nói/ thành ngữ.
- Mở đầu bằng một sự kiện/thời sự
- Mở đầu bằng cách "BOOM", tạo sự ngạc nhiên đặc
biệt.
- Mở đầu bằng các dữ liệu phân tích
- Mở đầu bằng một kiến thức
- Mở đầu bằng một câu hỏi (cái này hay dùng lắm nè)
- Mở đầu bằng cách kể về một người nào đó
- Mở đầu bằng một vấn đề
- Mở đầu bằng một sự khẳng định
- Mở đầu bằng sự giới thiệu.... (cái này là một dạng tăng uy
tín)
.
Ai biết thêm cách mở bài nào hay hay thì CMT bổ sung giúp
Minh nhé, chứ vét hết được mỗi 10 cái 
mà đôi khi chẳng cần
viết cuốn, cứ đăng hình gái là auto nhiều tương tác....
THÂN BÀI:
.
Lưu ý: Với những bài viết ngắn thì đôi khi chúng ta không cần
chia ra từng phần, chỉ cần một đoạn văn ngắn là ok. Trong bài này thì Minh đang
nói về một bài viết dài nha 
.
.
Sau khi chúng ta đã có một cái mở bài "bánh cuốn"
rồi thì tiếp theo đó chúng ta phải trao cho họ những giá trị tương xứng, cái
này thiên về viết nội dung và bố cục rồi nên Minh cũng không biết chia làm sao,
nhưng nói nôm na thì sẽ có các phần:
.
+ Kiến thức: cái này thì khỏi phải bàn cải rồi, như bài này
là Minh đang viết theo dạng chia sẻ kiến thức.
+ Vấn đề
+ Lập luận cá nhân
+ Câu chuyện
+ Case study
+ Luận điểm, luận cứ gì gì đó @@, cái này ai làm văn nghị luận
biết nè
+ Giải thích luận điểm, luận cứ
+ Đưa ra thực trạng
+ Đưa ra những trải nghiệm của mình hoặc của người khác
+ Bằng chứng
.....
Rất rất nhiều thứ chúng ta có thể bỏ vào phần này, ngoài ra,
chúng ta còn có thể áp dụng các công thức cho thân bài như:
- Công thức Aida
- Công thức 4P
- Công thức SSS
- Công thức SMART
- Công thức 5W + 1H
.....
rất nhiều công thức, cái này Minh sẽ viết từng bài cho từng
công thức thì mới được chứ viết chung chung trong bài này thì khá dài .
.
KẾT BÀI
.
Phần này là phần chốt vấn đề, Minh hay chọn nó để đúc kết lại
những gì mình đã nói, đôi khi khách hàng đọc xong bài viết xong chả cảm nhận được
gì hoặc quên mất những gì mà mình đã viết (khá buồn) nên mình phải chốt cho họ,
cái này mấy bà sales hay bị nè, nói cho đã xong không chốt, rốt cuộc về kh loạn
hết trơn rồi đi đâu mất tiêu luôn
-----> Hãy chốt vấn đề giùm khách hàng
------------
MỖI Ý PHẢI CÓ SỰ LIỀN MẠCH VỚI NHAU
.
À há, cái này mới là vấn đề nè nhiều khi Minh đã lập
dàn bài xong viết luôn thì cứ cảm thấy mình viết bị lan man, đó là do mình đã
không đọc lại cái dàn ý của mình thật kỹ càng, đôi khi nó sẽ bị:
- Trùng ý, lặp ý (1 ý nhưng mình viết ra thành nhiều khái niệm
khác nhau)
- Các ý không liên quan với nhau
- Các nhóm chủ đề dư thừa
- Các ý không đem đến giá trị cho người dùng.
....
Minh luôn tâm niệm rằng,các phần trong bài viết của mình ĐỀU
PHẢI TRUYỀN ĐẠT GIÁ TRỊ... giữ vững tâm thế đó nên cứ mỗi lần viết lan man, viết
dài dòng, viết không thực tế là mình lại xóa ngay đi phần đó. Khi mình lập dàn
bài cũng vậy, chúng ta đang tạo ra một bài viết liền mạch, lập dàn ý chính là
"tạo ra một bản đồ" khiến cho người dùng có thể đọc xuyên suốt từ
trên xuống dưới.
- Mỗi "la mã" phải là cụm ý quan trọng - một chủ đề
lớn
- Mỗi ý trong bài viết phải bổ sung cho chủ đề lớn, giúp
phân tích chủ đề lớn tốt hơn
- Mỗi câu chuyện, mỗi case study trong bài đều phải phù hợp
với chủ đề.
- .....
Đọc thật kỹ các ý và nhóm ý cũng là một kỹ năng, càng làm
nhiều thì khả năng trình bày ý tưởng trong văn bản sẻ càng tốt.
-----------
Vậy là xong phần lập dàn bài rồiv bài này là một trong những
kiến thức quan trọng của việc LÀM CONTENT. Chúng ta nên học hỏi dàn bài từ những
người đi trước, học công thức của họ cũng như tránh đi lại vết xe đổ mà họ đã
đi qua. Minh thường hay đọc các MỤC LỤC bài viết trên các blog hoặc trong sách
để cải thiện kỹ năng lập dàn bài tốt hơn.... à mà, kết bài thì nó cũng có khoảng
10 dạng để kết bài, kết làm sao để cho người ta nhớ và cảm thấy mình có
"chất" nữa. Nhưng hôm nay đến đây thôi
Leo Minh - Cofounder ATP Academy